De manier waarop, en de mate waarin kunstenaars zich tot hun oeuvre verhouden kan je op verschillende manieren aflezen. Aan de plek waar ze tentoonstellen, of de wijze waarop ze hun werk presenteren, bijvoorbeeld, of via de accenten die ze leggen bij de selectie van getoonde werken. Maar meer nog zie je het aan de zorg die ze besteden wanneer ze hun werk in boekvorm publiceren.
Het vorige boek van de Nederlandse kunstenaar Hans Klein Hofmeijer, Artefact’ Nr. 953 – Gapingen van mijn geest, bood een uitzonderlijke kijk op zijn oeuvre, zowel visueel – de rijke variatie van zijn schetsen en tekeningen -, als tekstueel – Hans nodigde zowel kunstkenners als bewonderaars om te reflecteren op zijn werk en de emoties die het hen influisterde. Bovenal was er de vormgeving, met onder meer de ambachtelijk vervaardigde perkamenten rug, die meteen aangaf iets uiterst kostbaars in handen te hebben.
Moeilijk te evenaren, laat staan te overtreffen, zo leek het ons. Tot we de publicatie in handen kregen die hij maakte naar aanleiding van zijn nieuwe reeks, The Blue Drawings. De omslag met rafelige randen en het zware handgeschepte papier – Zaansch Bord genaamd – zorgen voor een authentiek kunstwerkgevoel bij het doorbladeren van tekst en beeld, die netjes werden opgedeeld in drie aparte katernen waarin talrijke subtiele verwijzingen en duidingen werden verwerkt. De ontwerper, Mark van den Eijnden, kreeg duidelijk carte blanche voor deze publicatie.
Maar het is uiteraard het werk zelf dat de volle aandacht geniet, de reeks The Blue Drawings. Hierin stelt de kunstenaareen nieuw soort denken centraal. Niet het logisch menselijk denken, maar het intuïtieve, universelere denken. Hij baant zich onverschrokken -onbewust misschien – een nieuwe weg doorheen het mentale landschap, een landschap dat met The Blue Drawings de vorm kreeg van 21 werken op papier, opgedeeld in vier onderscheidende series waarin het ‘overeind houdende denken’ de leidraad vormt. In het boek zijn ze op nagenoeg ware grootte weergegeven, waardoor de sensatie wordt vergroot oog in oog te staan met de oorspronkelijke tekeningen.
De twee begeleidende teksten bieden elk een eigenzinnige interpretatie bij de tekeningen. Rick Vercauteren neemt een diepe duik in de specifieke rol die kleur erin inneemt – net als in het volledige oeuvre van Hans. Het blauw in alle mogelijke tinten blijkt een stortvloed aan onderliggende referenties te herbergen, als vormde het een eigen taal die in elk van de tekeningen op zich een nieuwe verhaallijn inluidt met steeds dezelfde protagonisten, maar telkens een licht verschillende plotwending. Vercauteren analyseert geduldig en zorgvuldig elk werk uit de reeks en onthult de onderlinge kruisbestuivingen op gebied van techniek en materiaal, betekenis en symboliek, en verweeft deze inzichten in het beeld van een coherent totaalconcept.
In haar analyse onderzoekt Annelies Vanbelle het werk van Hans op een meer metafysisch niveau. Zijn tekeningen zijn doordrenkt van gedachten en diepe mijmeringen, van hemzelf en van anderen, die hij ook neerpent op hetzelfde blad. Het proces waaraan dit denken onderhevig is, heeft iets obsessiefs en contradictorisch. Het brengt Annelies tot de vaststelling: “(…) Een repetitief proces, dat greep tracht te krijgen op het denken als fenomeen, er misschien aan tracht te ontsnappen, maar bij elke herhaling des te meer verdwijnt in datgene wat hij tracht te ontvluchten.” De stroom aan gedachten die hem begeleiden doorheen zijn werk komen ongevraagd, maar niet ongepast. Hij verdwijnt erin, toch zijn ze van wezenlijk belang om het proces staande te houden, de creatie te volbrengen. Een “haat-liefdeverhouding met het denken”, vat Annelies het zowat samen.
Zo een boek de oorspronkelijkheid van de gedachte achter een kunstwerk kan benaderen, kan dit enkel aan de hand van een publicatie als deze: met oog voor zowel het gevoel dat het oorspronkelijke werk oproept, als de talrijke gedachten waar het uit voortkwam.
Leave a Reply